ባዮሎጂካል ሀብቶች ለሰው ልጅ ደኅንነት መሠረታዊ ናቸው፡- በግብርና፣ በከብት እርባታ፣ በእንጨት ሥራ፣ በኤክስፖርት ገቢ፣ በኢኮኖሚያዊ ውጤቶች እና በስነምህዳር አገልግሎታቸውና ተግባራቸው። ኢትዮጵያ በመልክአ ምድራዊ አቀማመጧ፣ የከፍታ ስፋት፣ የዝናብ መጠን እና የአፈር ተለዋዋጭነት እጅግ በጣም ብዙ የሆነ የስነ-ምህዳር ልዩነት እና ከፍተኛ የባዮሎጂካል ሃብት አላት። ይህ ውስብስብ መልክዓ ምድራዊ አቀማመጥ ከአካባቢያዊ ልዩነት ጋር ተዳምሮ ለብዙ አይነት የሕይወት ዓይነቶች ተስማሚ አካባቢዎችን ይሰጣል።
በዚህ ምክንያት ኢትዮጵያ በዓለም ላይ ካሉት የመጀመሪያ ደረጃ የእፅዋት ማዳቀል 12 ቫቪሎቭ ማዕከላት አንዷ ሆና ትታወቃለች። በተጨማሪም በመልክአ ምድራዊ አቀማመጥ እና በማህበራዊ-ኢኮኖሚያዊ ልዩነት ምክንያት በርካታ የሰብል ተክሎች በሌላ ቦታ እንደመጡ የሚታወቁት እጅግ በጣም ብዙ ሁለተኛ ደረጃ ልዩነት በኢትዮጵያ ክልል ውስጥ ፈጥረዋል።
የኢትዮጵያ እፅዋት በጣም የተለያየ እና ሥር የሰደዱ ንጥረ ነገሮች አሉት። ሴሜን እና ባሌ ተራሮች አህጉራዊ ጠቀሜታ ያላቸው የእፅዋት መጨረሻ አካባቢዎች ተደርገው ተለይተዋል። እፅዋት የተለያዩ ናቸው እና የአፍሮሞንታን ተወካይ ከደቡብ አፍሪካ ፣ ዩራሺያን እና ሂማሊያን አካላት ጋር ያላቸውን ዝምድና ያሳያል። የደቡብ ምዕራብ ሰፊ ቅጠል ያላቸው የማይረግፍ ደኖች ከምዕራባዊ አፍሪካ የኮንጎ ደኖች ጋር ያላቸውን ዝምድና ያሳያሉ።
በኢትዮጵያ ያሉ የእጽዋት ዓይነቶች ከአፍሮ-አልፓይን እስከ በረሃ እፅዋት ድረስ በጣም የተለያየ ናቸው። ብዙ ቁጥር ያላቸው የእጽዋት ዝርያዎች ያሉት ሲሆን በቅርብ ጊዜ የተደረገ ሥራ እንደሚያመለክተው የከፍተኛ ተክሎች ቁጥር ከ 7000 በላይ ዝርያዎች ካላቸው. 12 በመቶው ምናልባት ሥር የሰደደ ሊሆን ይችላል።
በተመሳሳይ፣ ኢትዮጵያ እንዲሁ ለአራዊት ልዩነት ወሳኝ ክልል መሆኗ አያጠያይቅም። በሀገሪቱ ውስጥ በተደረጉት ውሱን ጥናቶች ፣ እንደ አጥቢ እንስሳት (277 spp.) ፣ አእዋፍ (861 ስፒፒ) ፣ ተሳቢ እንስሳት (78 ስፒፒ) ፣ አምፊቢያን (54 ስፒፒ) እና ዓሳዎች ያሉ በርካታ የምድር እና የውሃ ሀብቶች ምድቦች። (101 spp.) ከ 22, 27, 3, 17 እና 4, ሥር የሰደዱ ዝርያዎች በቅደም ተከተል ተመዝግበዋል. ከሌላ ቦታ እንደመጡ የሚታወቁት የቤት እንስሳት ዝርያዎች በኢትዮጵያም ሁለተኛ ደረጃ ልዩነትን አዳብረዋል። በጥቃቅን ተህዋሲያን ሀብቶች ላይ ተጨባጭ ጥናቶች ባይኖሩም በቅድመ-ግምገማዎች በአገሪቱ ውስጥ የተለያዩ ዓይነቶች እና ዝርያዎች መኖራቸውን ያሳያሉ. ይህ የባዮሎጂካል ሀብቶች ልዩነት በሀገሪቱ ውስጥ ያለውን የስነ-ምህዳር ብዝሃነት እና ስነ-ህይወታዊ ሀብት ቁልጭ አድርጎ የሚያሳይ ነው።
በሥርዓተ-ምህዳር ውስጥ ያሉ ፍጥረታት ልዩነት አስፈላጊ የሆኑ ምግቦችን, መድሃኒቶችን እና የኢንዱስትሪ ቁሳቁሶችን ያቀርባል. ባደጉት ሀገራት 40 በመቶው ዘመናዊ የፋርማሲዩቲካል መድሀኒቶች ከዕፅዋት ወይም ከእንስሳት የተገኙ ናቸው። በኢትዮጵያ ከ80 በመቶ ያላነሰው የገጠሩ ማህበረሰብ እና ቁጥራቸው ቀላል የማይባል የከተማ ነዋሪ ለአንደኛ ደረጃ የጤና አገልግሎት አሰጣጥ ስርዓታቸው በእፅዋት መድኃኒቶች ላይ የተመሰረተ ነው። ከምግብ፣ መድኃኒት፣ ማገዶ እንጨትና የግንባታ እቃዎች በተጨማሪ ባዮሎጂካል ሃብቶች በተለይም ደኖች የዱር አራዊት መኖሪያና የመዝናኛ እድሎችን ይሰጣሉ፣ የአፈር መሸርሸር እና የጎርፍ መጥለቅለቅን ይከላከላሉ፣ ንፁህ አየር እና ውሃ ለማቅረብ ይረዳሉ። ባዮሎጂካል ሀብቶች ለተባይ እና ለበሽታዎች አስፈላጊ የሆኑ የባዮቲክ ምርመራዎች እና የአለም የአየር ንብረት ለውጥን ለመከላከል እንደ መከላከያ መስመር ሆነው ያገለግላሉ።
ኢትዮጵያ፡ የመነሻ እና/ወይ ልዩነት ማዕከል
በ1920ዎቹ ከተዘዋዋሪና ከዕፅዋት ሰብሳቢው NI ቫቪሎቭ ጀምሮ ኢትዮጵያ በሰብል ብዝሃነት በዓለም ላይ ካሉት እጅግ የበለጸገች የጄኔቲክ ሀብት ማዕከላት አንዷ ነች ተብላለች። ይህ በዋነኛነት በማህበራዊ-ኢኮኖሚያዊ ፣ የባህል ብዝሃነት እና ውስብስብ መልክአ ምድራዊ አቀማመጥ ምክንያት ነው። የሰብል እፅዋት እንደ ቡና፣ ኮፊ አቢሲኒካ፣ ሳፍላወር፣ ካርታመስ ቲንክቶሪየስ፣ ‘ጤፍ’፣ ኢራግሮስቲስ ጤፍ፣ ‘ኑግ’፣ ጓይዞቲያ አቢሲኒካ፣ ‘አንቾቴ’፣ ኮሲኒያ አቢሲኒካ፣ ወዘተ የመሳሰሉት ከኢትዮጵያ መገኘታቸው ይታወቃል። የበርካታ ዋና ዋና ሰብሎች የአካባቢ ዘር/ገበሬዎች ዝርያዎች ማለትም. ስንዴ፣ ገብስ፣ ማሽላ እና የሜዳ አተር፣ ፋባ ባቄላ፣ እጅግ በጣም ብዙ የሆነ የዘረመል ልዩነት ያላቸው አንዳንድ የአለም ጠቃሚ ሰብሎች ዘመድ ዘመዶች በኢትዮጵያ ክልል በብዛት ይገኛሉ።
ለባዮሎጂካል ሀብቶች ማስፈራሪያዎች
እንደ አለመታደል ሆኖ፣ የሰው ልጅ እንቅስቃሴ በአለም ዙሪያ ያለውን የብዝሀ ህይወት በእጅጉ ቀንሷል። ለጤፍ ብዝሃ ህይወት ትልቁ ስጋት የሰው ልጅ ለግብርና፣ ለግጦሽ ከብቶች ማሰማራቱ እና ዘላቂነት የጎደለው አጠቃቀም ለምሳሌ ረግረጋማ ቦታዎችን ማድረቅ እና ለግብርና መሬት ደን ቆርጦ ማውጣት እና አየር፣ አፈር እና ውሃ መበከል ጥበብ የጎደለው የኬሚካል ውህዶችን በመጠቀም የአካባቢ መጥፋት ነው። እንደ ፀረ-አረም ማጥፊያ፣ ፀረ-ነፍሳት ወዘተ... የሰው ልጅ ቁጥር እየጨመረ በሄደ ቁጥር እና በተፈጥሮ መኖሪያዎች ላይ ያለው ወረራ እየሰፋ ሲሄድ ሰዎች በተመኩባቸው ስነ-ምህዳሮች ላይ ጎጂ ተጽእኖ እያሳደሩ ነው። በኢትዮጵያ ነባራዊ ሁኔታ ከ42 ሚሊዮን ሄክታር መሬት (ከጠቅላላው የመሬት ስፋት 35%) በላይ በሆነው የተፈጥሮ ደኖች እና በተፈጥሮ ሀብታቸው ላይ እጅግ የከፋ ጉዳት ደርሷል።